А. Параюрист деген ким?
“Мамлекет кепилдеген юридикалык жардам жөнүндө” Кыргыз Республикасынын 2022-жылдын 10-августундагы № 91 Мыйзамына ылайык,
Параюрист- консультациялык-укуктук жардам көрсөтүүчү, юридикалык билими жок, белгилүү чөйрөдө атайын түшүнүктөрү бар адам.
Параюрист төмөнкү билимдерге жана көндүмдөргө ээ болушу керек:
- Учурдагы мыйзамдарды жана соттук практиканы билүү.
- Документтөө жөндөмү.
- Юридикалык изилдөө жөндөмдөрү.
- Кардар менен баарлашуу көндүмдөрү.
- Проблемаларды чечүү көндүмдөрү.
Б. Параюристин ишмердүүлүгүндөгү психологиялык аспектилер.
Өзүнүн ишинин жүрүшүндө, параюристер алардын ишине таасир эте турган ар кандай психологиялык аспектилерге туш болушат.
Аларга төмөнкүлөр кирет:
Стресс. Параюристердин жумушу өтө оор болушу мүмкүн, анткени ал татаал укуктук маселелерди чечүү, ошондой эле турмуштук оор кырдаалга туш болгон адамдар менен өз ара аракеттенүүнү камтыйт.
Эмоционалдык жүк. Параюристер көбүнчө өз кардарларынын ачуулануу, коркуу жана капалануу сыяктуу терс эмоциялары менен күрөшүүгө туура келет. Бул алардын эмоционалдык абалына терс таасирин тийгизиши мүмкүн.
Моралдык жоопкерчилик. Параюристер адеп-ахлак жана адилеттүүлүк принциптеринин негизинде чечим кабыл алууга жөндөмдүү болушу керек.
В. Параюристин шмердүүлүгүндөгү этикалык принциптер.
| Көз карандысыздык | Эгерде параюрист кардардан башка адамдардын көрсөтмөлөрүнө же кызыкчылыктарына көз каранды болуп калса, параюрист өзүнүн милдеттерин абийир менен аткара албайт. Параюрист көз карандысыз юридикалык кеңешчи болуп саналат. Анын көз карандысыздыгы ишти сапаттуу, калыс талдоо, позицияны иштеп чыгуу жана аны ишке ашыруунун кепилдиги болуп саналат. Юридикалык жардам көрсөтүү боюнча милдеттерден тышкары, параюрист чыр-чатактын тараптары же үчүнчү жактар менен эч кандай милдеттенмелери менен байланышпайт. |
| Оперативдүүлүк | Кардарга өз убагында, мүмкүн болгон минималдуу убакыт менен кеңеш берүү, мисалы, укуктарды коргоонун мөөнөттөрүн сактоо үчүн маанилүү. |
| Ишеним | Параюрист менен кардардын ортосундагы ийгиликтүү өз ара аракеттенүү ишенимдүү мамилелердин негизинде гана мүмкүн. |
| Компетенттүүлүк | Кардар параюристге профессионал катары ишенет. Ар бир иштин үстүнөн иштей баштаганда, параюрист өзүн өзү баалоону жүргүзүп, өз убагында жана сапаттуу жардам көрсөтүүгө компетенттүүлүгүн аныкташы керек. Юристтер менен биргелешип иштөө, даярдалган документтерди көп баскычтуу текшерүү жана кайра карап чыгуу, үзгүлтүксүз квалификацияны жогорулатуу сыяктуу уюштуруу чечимдери бул принципти сактоого жардам берет. |
| Кызыкчылыктардын кагылышуусунан качуу | Кызыкчылыктардын кагылышуусу- кардардын ишин объективдүү жана калыс аткарууга таасирин тийгизген же таасир этиши мүмкүн болгон кырдаал. |
| Купуялуулук | Бул принципти ишке ашыруу үчүн параюрист кардар менен жолугушууну уюштурууга жана анын архивин кагаз жана электрондук түрдө жабдууга да жооптуу болушу керек. |
| Кардарды маалымдоо | Кардарга өз убагында юридикалык маалымат берүүнү камтыйт. Бул ишенимди сактоо үчүн да, ишти талдоо жана иштөө стратегиясын тандоо үчүн маанилүү болгон чечимдерге кардардын катышуусун камсыз кылуу үчүн да маанилүү. Кардарга иштин жүрүшү жөнүндө толук маалымат берип туруу, ошондой эле кардарга параюрист аткарып жаткан иштин көлөмүн түшүнүүгө жардам берет. |
| “Зыян кылба!” | Бул “синтетикалык” принцип башка принциптер колдонулбаган же бири-бирине карама-каршы келген өзгөчө түшүнүксүз кырдаалдарда чечим кабыл алууга жардам берет. |
